TSH

TSH (Tiroit Stimulating Hormone), tiroit bezlerini uyaran bir hormondur. TSH, beyinde hipofiz olarak adlandırılan bir bölgesen kana salınır. Kandaki TSH düzeyinin normal sınırlar içerisinde olması tiroit fonksiyonlarının düzgün bir şekilde devam etmesi açısından oldukça önemlidir.

TSH Testi Nedir?

TSH testi, TSH adlı hormonun kandaki seviyesini ölçer. Bu testin sonuçlarına göre de hastanın TSH değerinin normal mi yoksa düşük/yüksek mi olduğuna bakılır. TSH, aslında T4 (tiroksin) ve T3 (triiyodotironi) hormonlarının üretiminden sorumludur. Vücutta hormonların düzenli çalışması için TSH önemli bir rol oynar. Hipofiz bezi, tiroit bezini uyaran TSH üretimini gerçekleştirir. Kelebek şeklinde bir bez olan tiroit bezinin, kalp atışından vücut ısısına, metabolizmadan uykuya kadar pek çok vücut fonksiyonunun sistemli çalışmasında sorumlulukları vardır.

TSH Testi Hangi Durumlarda İstenilir?

TSH (Tiroid Uyarıcı Hormon) testi, tiroid bezinin çalışmasını değerlendirmek için kullanılan bir kan testidir. TSH, hipofiz bezinden salgılanan ve tiroid bezinin hormon üretimini düzenleyen bir hormondur. TSH seviyeleri, tiroid bezinin ne kadar hormon ürettiğini kontrol etmek için önemlidir. TSH testi genellikle şu durumlarda istenir:

1. Tiroid Hastalıklarının Teşhisi ve İzlenmesi:

TSH testi, hipotiroidizm (tiroid bezinin yetersiz hormon üretimi) veya hipertiroidizm (tiroid bezinin aşırı hormon üretimi) gibi tiroid hastalıklarının teşhisi ve takibi için kullanılır. Yüksek TSH seviyeleri genellikle hipotiroidizmi işaret ederken, düşük TSH seviyeleri hipertiroidizmin bir göstergesi olabilir.

2. Tiroid Beziyle İlgili Belirtiler:

Tiroid bezinin büyümesi, nodüller, kilo değişiklikleri, yorgunluk, sinirlilik, sıcak veya soğuk intoleransı gibi belirtileri olan kişilerde tiroid fonksiyonlarını değerlendirmek için TSH testi istenebilir.

3. Hamilelikte:

Gebelik sırasında, özellikle tiroid hastalığı öyküsü olan veya risk altında olan kadınlarda tiroid fonksiyonlarını izlemek amacıyla TSH testi yapılabilir. Hamilelikte tiroid fonksiyonları önemlidir, çünkü yetersiz veya fazla tiroid hormonu bebek üzerinde etkili olabilir.

4. Tiroid Tedavisi Kontrolü:

Tiroid hormon replasman tedavisi alan bireylerde, doğru dozajın belirlenmesi ve tedavinin etkinliğinin kontrol edilmesi amacıyla periyodik olarak TSH testi istenir.

5. Aile Geçmişi:

Ailede tiroid hastalıkları öyküsü olan bireylerde veya daha önce tiroid rahatsızlığı tanısı konulmuş kişilerde tiroid fonksiyonlarını izlemek için TSH testi yapılabilir.

TSH Yüksekliği Nedir?

TSH yüksekliği, tiroit hormonlarının düşük seviyede olması anlamına gelir. TSH, tiroit hormonlarının düzeyini artırmak için yükselir. Sağlıklı bir tiroit bu yüksekliğe cevap verir hormon üretimini artırırken tiroit bezinde bir sorun olduğunda üretimde bir artış gözlenmeyebilir. Tiroit hormonlarının düşük olduğu tablo ise hipotiroidizm olarak adlandırılır. Hipotiroidizm tablosuna yol açabilecek durumlar şu şekilde sıralanabilir:

1. Haşimato Hastalığı: 

Bağışıklık sisteminin yanlış bir şekilde tiroit bezine saldırması sonucu Haşimato hastalığı ortaya çıkar. Hastalık nedeniyle tiroitte oluşan hasar, bezin düzgün çalışmasını engelleyerek hormon üretiminin azalmasına sebep olabilir.

2. Tiroidit:

 Tiroit bezinin iltihaplanması durumu olan tiroidit, uzun vadede tiroit bezinin çalışmasını bozar ve hipotiroidizm yapar.

3. Postpartum Tiroidit: 

Doğum sonrası bazı kadınlarda tiroid hormonlarında geçici bir düşüklük olabilir. Bu durum postpartum tiroidit ya da doğum sonrası tiroiditi olarak adlandırılır.

4. İyot Eksikliği:

 İyot, tiroit hormonlarının üretimi için gerekli olduğundan iyot eksikliğinde yeterince hormon sentezlenemez. Eski dönemlerde ülkemizde çok sık karşılaşılan bir durum olan iyot eksikliği, sofra tuzlarına iyot eklenmesi sayesinde günümüzde daha az görülür hale gelmiştir.

TSH Düşüklüğü Nedir?

Tiroit bezinin normalden daha aktif olduğu, daha fazla hormon ürettiği anlamına gelir. Hipertiroidizm olarak adlandırılan bu durum, metabolizmanın hızlanmasına neden olur. Hipertiroidizme neden olabilecek rahatsızlıklar şöyledir:

1. Graves Hastalığı (Zehirli Guatr):

Graves hastalığı, tiroid bezinin aşırı büyüdüğü ve fazla miktarda hormon ürettiği yaygın bir rahatsızlıktır. Graves hastalığı, bağışıklık sisteminde oluşan bir bozukluk sonucu, tirotropin reseptör antikoru (TRAb) üretilmesi nedeniyle gelişir. Bu antikorlar TSH gibi davranarak tiroid bezini uyarır ve bezin aşırı çalışmasına neden olur.

2. Tiroidit: 

Tiroit bezinin iltihaplanması tiroidit olarak adlandırılır. Tiroidit uzun vadede tiroit bezinin az çalışmasına neden olur. Ancak iltihaplanma ilk başladığında tiroid bezinden hormonların birden kana karışması sonucu hipertiroidizme yol açar.

3. Aşırı İyot:

 İyot, tiroit hormonlarının üretilmesi için olmazsa olmaz bir mineraldir. Vücuttaki iyot miktarının çok fazla olması tiroit bezinin fazla çalışmasına yol açar. Vücutta fazla iyot birikmesi genellikle yüksek oranda iyot içeren ilaçların uzun süreli kullanımına bağlıdır. Bu ilaçlar arasında bazı öksürük şurupları, kalpte aritmi tedavisinde kullanılan amiodaron gibi farmakolojik ajanlar yer alır.

4. Tiroit Nodülleri: 

Nodüller, tiroit bezi üzerinde oluşan yumru şeklindeki yapılardır. Genellikle iyi huylu olan bu yapılar bazen bezden bağımsız olarak hormon üretmeye başlayabilir. Sonuç olarak da hipertiroidizm tablosu oluşur.

Aşağıdaki bu durumlar kişide hipertiroidizm tablosu oluşturabilir:

Normal veya daha fazla yemek yemeye rağmen kilo kaybı

Kalp hızında artış

Kalp atışlarında düzensizlik, aritmi

Çarpıntı

İştah artışı

Asabilik, anksiyete, huzursuzluk

Özellikle ellerde görülen titreme

Terleme

Adet döngüsünde düzensizlikler

Sıcağa karşı artmış hassasiyet

Bağırsak hareketlerinde artış, daha sık tuvalete gitme ihtiyacı, ishal

Tiroit bezi boyutlarında büyüme (guatr)

Yorgunluk

Kas güçsüzlüğü

Uykuya dalmada güçlük

Ciltte incelme

Saç tellerinde güçsüzleşme, kırılma ve saç dökülmesi

Hipertiroidizmi olan kişilerde görülen semptomlardır.